Measles Karawaka

Ka tīmata pea ngā tohumate karawaka i te 7 ki te 18 rā i muri i tō pā ki te huaketo. Me kī ka tīmata ngā tohumate i roto i te 10 rā.

Ko ngā tohumate tuatahi o te karawaka ko te:

• kirikā
• maremare
• rere o te hūpē
• ngā karu whero mamae.

Ka tino māuiui te tangata i te karawaka. Ka noho pea ngā tamariki ki rō moenga mō te wā atu ki te 5 rā, ā, kāore e kore ka māuiui rawa ki te haere ki te kura mō te 2 wiki i te iti rawa.

Kōpukupuku whero, māwhero rānei

Ko te tohumate whai ake ko te kōpukupuku whero, māwhero rānei. He kōpurepure ngā ira, ā, ka hono tahi. I te nuinga o te wā ka tīmata ki te kanohi, i muri i ngā taringa rānei i te 3 rā i muri i ngā tohumate tuatahi, i mua i te heke haere i te tinana.

Kāore te kōpukupuku e mangeo i te nuinga o te wā. He wiki, neke atu rānei te roa o tēnei. Ka puta pea ngā ira mā i roto i te waha.

Me whakapā atu ki a wai mō ngā tohutohu rongoā

Mēnā he tohumate ōu kei te māharahara koe:

• me whakapā atu ki tō rata, tō kaiwhakarato hauora rānei
• waea atu ki Healthline mō ngā tohutohu koreutu 0800 611 116
• waea atu ki 111 mō tētahi waka tūroro ina pā he ohotata.

Ka pā mai hoki ngā raruraru i te karawaka, tae atu ki ēnei:

• ngā whakapokenga taringa
• numōmia
• te pupuhi o te roro (encephalitis) — he tino rerekē tēnei engari ka pūmau te tūkino o te roro i tēnei, ka mate rānei
• ka ngoikore te pūnaha ārai mate tae noa ki te 3 tau i muri i te karawaka, e nui ake ai ngā whakapokenga pērā i ngā mate uma.

Atu ki te 1 te tangata i roto i te 3 ka pāngia e ngā raruraru i te karawaka. I te nuinga o te wā:

• ko ngā tamariki i raro i te 5 tau
• ngā pakeke neke atu i te 20 ō rātau tau
• ngā tāngata kei te raru ō rātau pūnaha ārai mate.

Te hapūtanga me te karawaka

Mēnā ka pāngia koe e te karawaka i a koe e hapū ana, ka tino māuiui pea koe, ā, ka pā kinotia pea tō pēpi. Ka mate pea tō pēpi (materoto), ka whānau kokoti mai rānei.

Mēnā i whiwhi ārainga mate koe mai i te karawaka i mua i tō hapūtanga, kāore e kore kei te tiakina koe. Mēnā kāore anō koe kia whiwhi i te kano ārai mate karawaka kaua e whiwhi i a koe e hapū ana.

Mēnā ki te whakaaro ngā wāhine hapū kei te pāngia rātau te karawaka, i pā rānei ki te hunga e pāngia ana e te karawaka, me wawe tonu te waea atu ki tō rātau tapuhi whakawhānau, rata rānei.

Te hapūtanga me ngā ārainga mate

Ka hōrapa te karawaka mā te maremare me te matihe. Ko te hunga kāore i whiwhi i ngā pota e 2 o te kano ārai mate karawaka, kāore anō rānei kia pāngia e taua mate kei te noho mōrea ki tēnei mate me te whakahōrapa i te karawaka. Ka taea tonu te pāngia e te mate me te whakahōrapa i te karawaka me te 1 pota anake o te kano ārai mate.

Mēnā ki ōu whakaaro kua pāngia koe, tētahi o te whānau rānei e te karawaka, me wawe tonu te waea atu ki tō kaiwhakarato manaaki hauora, ki Healthline rānei mō ngā tohutohu.

I mua i tō kite i tō kaiwhakarato manaaki hauora

Me waea atu ki tō kaiwhakarato manaaki hauora i mua i tō haere atu. Ka hōrapa noa te karawaka mai i tētahi tangata 1 ki tētahi atu. Me tiaki tō kaiwhakarato hauora i ētahi atu mai i te mōreatanga i mua i tō haere ki te kite i a ia. 

Me pēhea te tiki whakatau mō te karawaka

Ko te tikanga ka tirotiro tō kaiwhakarato hauora mēnā e rite ana tō kōpukupuku ki te karawaka. Ka kimi pea ia i ngā ira mā i roto i te waha, kirikā, maremare, mamae korokoro.

Ka oti anō pea i a ia tētahi whakamātautau, he pani korokoro, he tīpako mimi rānei.

Mēnā kua pā pea koe ki te karawaka, me noho ki te kāinga ka whakapā atu ki tētahi ngaio hauora, me waea atu rānei ki a Healthline mō ngā tohutohu. He mea tino hira tēnei mēnā kāore koe i te tino mōhio mēnā kua whiwhi ārainga mate koe.

E ai ki te tere o tō kite i tētahi kaiwhakarato hauora ka whiwhi maimoatanga pea koe e iti ai te tūponotanga o tō pāngia e te karawaka. He mea nui te whakapā tonu atu ki tō kaiwhakaora hauora ina whakaaro tonu koe kua pā koe ki te karawaka.

He mea tino hira tēnei mō ngā tamariki i raro i te 1 tau, te hunga he ngoikore te ārai mate, mēnā kei te hapū rānei koe.

Ka tino hōrapa i te tangata te mate mai i tōna pāngia e te mate tae noa ki te 3 ki te 4 rā i muri i te putanga o te kōpukupuku.

Mēnā kua pāngia koe e te karawaka, i pā rānei koe ki te tangata kua pāngia e te karawaka, ka whakapā atu ngā ratonga hauora tūmatanui ki a koe ki te whakamōhio atu me aha koe. Ka tautoko rātau i a koe me ngā tohutohu kia noho haumaru ai koutou ko tō whānau i a koe e māuiui ana.

Me mātua noho taratahi koe i te kāinga kia kore ai ētahi atu e pāngia e te mate. He mea nui kia noho taratahi koe mēnā kāore koe i whiwhi ārainga mate, ā, ki ōu whakaaro kua pā koe ki te karawaka.

Mēnā kāore koe e rongo kōrero mai i a rātau, me waea atu ki Healthline mō ētahi atu mōhiohio.

Waea atu ki Healthline i 0800 611 116

Me whakamahi i te tātaitai hei whiriwhiri mēnā me noho koe ki te kāinga, ā, kia hia te roa.

Te tātaitai noho taratahi mō te karawaka — Te Ratonga Hauora ā-Iwi o Tāmaki Makaurau (external link)↗

Kāore he maimoatanga tauwhāiti mō te karawaka ina pā mai ngā tohumate. Ka tuku tohutohu tō kaiwhakarato hauora ki a koe hei whakamauru i ngā tohumate. 

Mēnā ka māuiui koe, tētahi o tō whānau rānei, me uru pea koe ki te hōhipera kia maimoatia.

He tino nui te mōrea o te urutā karawaka i Aotearoa. Ko te whakamaru pai rawa mai i te karawaka ko te kano ārai mate mō te karawaka, te repe hūware pupuhi me te karawaka Tiamana (MMR).

He mea hira te ārainga mate mēnā kei te whakarite koe ki te haere ki tāwāhi. He tiaki i a koe me te ārai i te mate urutā i Aotearoa.

• Te kano ārai mate mō te karawaka, te repe hūware pupuhi me te karawaka Tiamana (MMR)
• Book My Vaccine (external link)↗