COVID-19 vaccine side effects and reactions Ngā pānga kino me ngā tauhohenga o te kano ārai mate KOWHEORI-19

Pērā i te nuinga o ngā rongoā, ka pā mai pea ētahi pānga kino māmā i ngā rā i muri tonu i tō whiwhi i tō kano Ārai Mate KOWHEORI-19. He mea noa tēnei, ā, e whakaatu ana kei te ako tō tinana ki te whawhai i te huaketo.

Kāore e tino roa te nuinga o ngā pānga kino, kāore hoki koe e aukati i a koe mai i te whiwhi i te pota tuarua, ngā wero whakakaha rānei, te haere rānei ki ō mahi mō te rā. I te nuinga o te wā ka tīmata i roto i te 1, 2 rā rānei o tō whiwhi kano ārai mate. Ka whai pānga pea ētahi pānga kino ki tō kaha ki te taraiwa mō tētahi wā poto, te whakamahi mīhini rānei.

Anei ngā tauhohenga e tino pūrongotia ana:

• mamae, whero, pupuhi rānei, i te wāhi i weroa
• ngenge, te ruha rānei
• ānini māhunga
• mamae uaua, mamae hono rānei
• makariri
• āmaimai
• pupuhi ngā pona taikiri
• whakapairuaki
• kirikā
• mamae te uma.

Mēnā ka mamae tō uma me whakapā atu ki tētahi kaiwhakarato hauora mō te tūpono he kino ake te mate.

He āhua ōrite ngā pānga kino o te kano ārai mate KOWHEORI-19 i roto i ngā tamariki me ngā taiohi ki ngā pakeke. He whānui ake te rongo i ētahi pānga kino i muri i te pota tuarua.

Mēnā kāore koe i te pai

Ka taea e koe te:

• whakamau papanga mātai, mākū hoki, tētahi pēke tio rānei ki te wāhi wero mō te wā iti
• me whakatā, ā, kia nui te inu wai
• me kai paracetamol, ibuprofen rānei.

He kino ake ētahi pānga kino engari kāore e tino pā mai, pērā i te pānga pāwera kino.

He tino rerekē ki te pā mai ngā pānga pāwera kino, te pāwera tino kino rānei mai i te kano ārai mate. Koinei te take ka mātakina ngā tāngata mō te takiwā o te 15 meneti i muri i tā rātau whiwhi werohanga. E tino matatau ana ngā kaiwero ki te whakahaere i ēnei mēnā ka pā mai.

Kei roto i ngā pūrongo Medsafe ko ngā mōhiohio āmiki mō ngā tauhohenga kino ka pūrongohia.

He tirohanga whānui KOWHEORI-19 o ngā pūrongo kano ārai — Medsafe (external link)↗

Myocarditis me te pericarditis

He kakātanga ki te uaua manawa te myocarditis. He kakātanga ki te whēkau kahu e pae ana i te manawa. Ahu mai ai ēnei mate i ngā whakapokenga huaketo tae atu ki te KOWHEORI-19, engari he tino rerekē ēnei, ā, he pānga kino nō ngā kano ārai mate KOWHEORI-19.

Ko ngā tohumate o te myocarditis, te pericarditis e hono ana ki te kano ārai mate ko te tikanga ka puta i roto i ētahi rā, ā, ko te nuinga i roto i ētahi wiki i muri i te whiwhi i te kano ārai mate.

He nui ake te mōrea o te myocarditis ki te hunga 16 ki te 30 tau, otirā te hunga 16 ki te 18 tau, ā, he nui ake i roto i ngā tāne.

Ko ngā tohumate pea o te myocarditis me te pericarditis ko ēnei:

• ka kikī, taumaha, auhi, mamae rānei tō uma, kakī rānei
• ka uaua te hēhē, te mapu hau rānei
• he takarangi, āmaimai, nihinihi rānei
• he kakapa, he tere, he pātuki rānei te manawa, kei te 'tīpokapoka' rānei te āhua.

He iti te pā mai o ēnei pānga kino ki ngā tamariki engari kāore pea rātau e kōrero atu ki a koe mō ngā tohumate. E tūtohua ana kia pātai atu koe ki ō tamariki kei te pēhea rātau i muri i tō rātau werohanga. Mēnā kei te āhua māuiui rātau, kei te māharahara rānei koe me whakapā atu koe ki tētahi kaiwhakarato hauora.

Tauhohenga pānga pāwera kino, pāwera tino kino rānei

He tino rerekē te pā mai o te pānga wera kino, te pāwera tino kino rānei engari he pānga kino taumaha ērā. I te nuinga o te wā ka pā mai ēnei tauhohenga i muri tonu i tō whiwhi kano ārai mate, ā, koinei te take me tatari koe mō te 15 meneti i te iti rawa. Mēnā ka pā mai he pānga pāwera kino, e matatau ana ngā kaiwero ki te whakahaere i tēnei.

Mēnā i pā mai he pānga pāwera kino, pāwera tino kino rānei ki tētahi pota kano ārai mate, ki tētahi wāhanga o te kano ārai mate rānei, e tūtohua ana kia kaua koe e whiwhi i taua kano ārai mate anō.

Bell’s palsy

Ko te kōrero mō te heke o tētahi taha o te kanohi mō te wā poto (Bell’s palsy) he pānga kino tino rerekē tēnei, ā, ka pā mai ki te tangata 1 i roto i te 1,000 ki te 1 i roto i te 10,000 tāngata i roto i ngā whakamātautau haumanu.

He rite ngā pānga kino o ngā pota werohanga ki ērā mai i ngā pota kano ārai mate matua. Arā, pērā i te mamae, whero, pupuhi rānei, i te wāhi i weroa, ka ānini te māhunga, te whakapairuaki, me te ngenge, te ruha rānei.

Mēnā ka rongo koe i tētahi o ēnei tohumate kino i ngā rā, i ngā wiki rānei i muri i te whiwhi i te kano ārai mate, me haere koe ki te kite i tō kaiwhakarato hauora. Ka āhei anō e koe ki te waea atu ki Healthline ahakoa te wā ki te rapu tohutohu.

Waea atu ki Healthline: 0800 358 5453

Mēnā kei te māharahara tonu koe mō tō haumaru, me waea atu ki 111 kia pai ai tā rātau aromatawai tika i a koe. Me kōrero atu koe mēnā:

• i whiwhi koe i te kano ārai mate KOWHEORI-19
• kei te pāngia koe e te KOWHEORI-19
• i pāngia koe e te KOWHEORI-19 i mua.

Mā te pūrongo i ngā pānga kino KOWHEORI-19 e whakapaetia ana ka taea tonu te āta tirotiro i te haumaru o ngā kano ārai mate KOWHEORI-19 i roto o Aotearoa.

Ka taea e koe te pūrongo ōu ake tauhohenga, ngā tauhohenga rānei i pā ki tētahi atu, tae atu ki ngā tamariki. Ehara i te mea me mātua mōhio koe i ahu mai te pānga kino i te kano ārai mate mō te pūrongo atu.

Ka pūrongohia ngā tauhohenga ki te Centre for Adverse Reactions Monitoring (CARM). Ka āta tirotiro a Medsafe me te whakaputa i ngā pūrongo haumaru e whakaatu ana i ēnei raraunga.

• Puka Tuku Pūrongo Mō Ngā Tauhohenga Kino o Aotearoa — CARM (external link)↗
• Whiwhi mōhio atu anō mō CARM — New Zealand Pharmacovigilance Centre (external link)↗

I te mutunga o tō noho taratahi mō te 5 rā, mēnā kua ora ake ō tohumate, ā, kua pai haere koe, ka taea e koe te hoki ki ō mahi o ia rā.

Mēnā kei te māuiui tonu koe, e tūtohu ana mātou kia noho tonu ki te kāinga kia ora mai ai koe.

Ka whiwhi karere pātuhi pea koe e whakaū ana i te mutunga o tō wā noho taratahi, engari ehara i te mea me tatari rawa ki te karere ōkawa e puta ai koe.

Ehara i te mea me tohu te RAT i tō kore pānga ki te mate e hoki ai koe ki te mahi, ki te kura rānei, engari me kōrero koe ki tō kaituku mahi, te tumuaki kura rānei, i te mea tērā pea he whakatūpato anō a tō kaituku mahi, a te kura rānei.

Mēnā kei te māuiui tonu koe

Tērā pea e pokea tonu ana te tangata e te mate i muri mai i te 5 rā. Mēnā kei te māuiui tonu koe i muri o te noho taratahi mō te 5 rā, e tūtohu ana mātou kia noho tonu ki te kāinga kia ora mai ai koe.

I muri i tō putanga i te noho taratahi, e tūtohu ana mātou kia mau maruhā ki te toro atu koe ki tētahi whare hauora, tētahi whare tiaki kaumātua, ki te whakapā atu rānei ki tētahi e mōrearea ana i te pānga kino ki te KOWHEORI-19.

I muri i te pānga ki te KOWHEORI-19